NHÂN DUYÊN

Nói theo đạo Phật, vợ chồng là do duyên số, có nghiệp, có nợ với nhau,
chứ không phải khi không mà lấy nhau được. Phần lớn là do duyên số
quyết định. Tuy nhiên, nếu chỉ đổ thừa cho duyên số thì không thực tế
. Chúng ta phải chọn lựa, mà trong sự chọn lựa của chúng ta có nghiệp,
có nhân quả chi phối bên trong.

Ví dụ có hai người theo đuổi mình, mỗi người đều có ưu có khuyết, chứ
không ai hoàn toàn (vì thực ra trên đời này không có ai là hoàn toàn
cả, người mà hoàn toàn thì đã đi tu mất rồi , ta đừng trông đợi làm
chi cho mất công): người thì cao, người thì lùn, người thì đẹp, người
thì xấu, người mũi đẹp, người thì miệng đẹp, người thì hát hay, người
thì nói hay. Người hát hay thì nói chuyện dở, người hát dở thì nói
chuyện hay… Ta không biết chọn ai, bèn đến nhờ các thầy các cô tư vấn.
Thầy nói: “Thôi thì duyên với ai thì con lấy người đó” . Ta ra về, mà
cũng chẳng biết chọn ai. Nếu đổ thừa cho nhân quả thì cũng không biết
phải chọn ai, cho dù ta có tin vào nhân quả. Vì vậy ta phải dùng lý
trí mà chọn lựa.


Tuy nhiên sự lựa chọn cuối cùng vẫn thuộc về phước. Hễ có phước thì
chọn đúng, không có phước thì sẽ chọn sai.

Đây là lý do tại sao mình thấy mình rất ưng ý, nhưng lấy nhau được vài
tháng thì đổ vỡ, con người mình tưởng tượng, tô vẽ ngày xưa không ngờ
mới sống chung vài ba tháng đã trở thành con người khác .

Ngày xưa anh như một thiên thần đến với mình, đầu tóc lúc nào cũng
chải chuốt, đến tới nơi là chào hỏi lễ phép ba mẹ mình, thương yêu các
em của mình, săn đón lo lắng cho mình từng chút,… anh đến với em như
một thiên thần của cuộc đời , lấy nhau ba tháng, anh trở thành một con
… quái vật !

Điều này thuộc về nhân quả. Không thể nào lường trước được!

Tuy nhiên, ta phải biết phân biệt người tốt và người xấu.

Đặt vấn đề mình là người tốt : biết đi chùa, biết lễ Phật, biết làm
phước, tin nhân quả, … gặp người chồng cũng là người tốt, thì hợp
nhau, bởi vì cái tốt là chân lý, mà chân lý là một, nên nếu hai vợ
chồng là người tốt, thì sẽ có nhiều điểm giống nhau. Tuy có một vài sở
thích khác nhau, như mình thích đọc thơ, ổng thì thích đọc truyện,
mình thích Đan Trường , ổng mê Phương Thanh ,… sở thích có thể khác
nhau, nhưng những điểm chung căn bản thì phải giống nhau.

Mình có lòng thương người, ổng cũng vậy, vì cái tốt phải giống nhau.
Mình có hiếu với cha mẹ mình, thương quý cha mẹ chồng, thì chồng cũng
vậy, cũng phải có hiếu với cha mẹ và biết thương quý cha mẹ vợ. Những
điểm giống nhau như vậy làm cho cuộc sống dễ chịu, cuộc hôn nhân như
vậy làm cho mình hạnh phúc.

Trừ những lúc đau khổ do bất trắc thuộc về hoàn cảnh như rơi vào cảnh
nghèo túng một thời gian, hay con cái đau bệnh mà không có tiền,… dù
khổ về hoàn cảnh nhưng trong lòng thương quý, tin cậy nhau giữa hai vợ
chồng thì vẫn có hạnh phúc, là nơi nương tựa tâm hồn của nhau, dù
trong sóng gió vợ chồng vẫn dắt dìu nhau vượt qua những khó khăn trong
cuộc sống.

Có một ông già sống cả đời không lấy vợ. Hỏi vì sao, ông bảo “sợ cảnh
vợ đẻ, con đau, nhà hết gạo”, sợ những hoàn cảnh bất trắc của hôn nhân
mà không lấy vợ, để đến già vẫn cô độc một mình. Nhưng nếu trong cuộc
hôn nhân hai vợ chồng cùng tốt, mà do một nghiệp xưa nào đó phải đi
qua khó khăn thì nhờ niềm tin, tình yêu với nhau, họ sẽ vượt qua mà
không đau khổ.

Như một bài hát “anh hứa đưa em về nơi chân trời tím, gom hết mây hai
đứa xây lâu đài yêu” . Đúng là tưởng tượng trên cung trăng , nhưng
thực tế cuộc sống thì cơm áo gạo tiền phức tạp vô cùng.

Nói yêu thì yêu , nhưng hết gạo thì … yêu hết nổi . Bởi vậy yêu thì
yêu, nhưng cũng phải … có gạo mới yêu nổi. Nhưng khi yêu thì người ta
quên mất chuyện đó. Tóm lại, tốt cũng là một tiêu chuẩn lựa chọn.

Còn hai người đều xấu thì sao ? Một người vợ ích kỷ, tham lam, ganh
ghét, gian dối,… Một ông chồng nhậu, quậy, lăng nhăng, bồ bịch tùm
lum, .. thì hai người sống với nhau như thế nào? Lạ một điều là tốt
thì giống nhau, còn xấu thì không giống nhau, mà làm khổ nhau.

Mình thích đánh bài tứ sắc, chơi đề; ổng thì thích đi nhậu. Khi “sung”
lên mình thích chửi bới, ổng thì thích đánh,… Xấu thì không có điểm
chung, chỉ làm khổ nhau. Gia đình như thế không ai dám bén mảng tới
lui thăm viếng.

Đặt trường hợp gia đình có một người xấu, một người tốt. Chuyện gì sẽ xảy ra?

Đổ vỡ. Mình đã ráng lựa, nhưng lại chọn nhầm, về sống với nhau mới
biết đó là người không tốt. Hôn nhân sẽ cực kỳ mâu thuẫn. Sự khác biệt
về đạo đức sẽ làm cho ta khổ tâm day dứt.

Sự chênh lệch tài năng cũng là một điều cần suy xét. Hai người cùng
giỏi, thì thật lý tưởng . Hai người cùng dở, chắc là nghèo cả đời .
Còn một người chồng quá giỏi, một người vợ quá dở thế nào cũng bị
chồng coi thường. Cứ tiếp tục xem thường một thời gian thì tình thương
cũng mất.

Có chuyện một người vợ quá khờ, nhà làm ăn buôn bán mà thối tiền cũng
không biết, người chồng phải gánh vác hết tất cả mọi việc, chịu không
nổi phải thốt lên: “Thôi thôi em ơi, em ngu vừa vừa thôi, chừa cho
hàng xóm người ta ngu với!”. Người chồng cũng khá nhã nhặn, không quá
thô lỗ, nhưng cứ như vậy thì tình yêu dành cho người vợ cũng mất dần.

Tình thương yêu chỉ có khi mà còn có lòng kính trọng . Nhìn lại, ta
cũng chỉ thương người nào mà mình có lòng kính trọng, nể phục. Chứ một
người không tài không năng, không bản lĩnh thì làm sao mà thương yêu
cho nổi ? Như vậy, chọn người hôn phối cũng nên chọn sao cho tài năng
hai người tương đối ngang nhau mới dễ sống. Vợ chồng nể nang nhau vì
tài năng, tình yêu mới lâu bền. Vì vậy mà bản thân ta cũng phải biết
rèn luyện, trau dồi bản lĩnh trong cuộc sống, có nghề nghiệp vững
chắc, thì hôn nhân mới hạnh phúc.

Tương tự, nếu một đôi đũa lệch: người vợ quá giỏi, người chồng quá dở
thì đổ vỡ cũng khó tránh. Chịu đựng đến một lúc nào đó không được nữa,
phải bỏ nhau. Khinh thường nhau rồi, không thương nhau được nữa. Không
thương nhau, thì sẽ phải chia xa.

Ngoài đạo đức, tài năng, còn phải biết chọn người có phước tương đồng
với mình mới có thể ăn đời ở kiếp. Phước mà không tương xứng với nhau,
cũng sẽ chia tay. Đã là vợ chồng, thì giàu cùng hưởng, nghèo cùng
chịu, nên phước phải tương xứng mới có thể sống đời với nhau. Mặc dù
mình không biết tương lai mình như thế nào, giàu hay nghèo, nhưng mình
vẫn có thể đoán được.

Nếu có phước, trong cuộc sống mình sẽ dễ có những may mắn nho nhỏ, mà
gặp một người quá chật vật, đụng đâu hư đó, thì đừng ! Phước quá chênh
lệch sẽ không sống với nhau lâu, dễ đổ vỡ. Nếu hai vợ chồng cùng ít
phước, thì phải chịu cảnh nghèo, cảnh khổ.Tuy nhiên, phước không đánh
giá trong một giai đoạn, mà qua nhiều thời kỳ. Biết đâu buổi đầu
nghèo, nhưng về sau lại giàu . Khi mới lấy nhau thì còn nghèo khó,
nhưng về sau hai vợ chồng làm nên.

Một điều nữa là chọn vợ chọn chồng cũng nên bình thản, từ từ mà chọn
lựa, đừng nên sốt ruột quá. Có những miền quê, dù đã lớn tuổi, chưa có
chồng người ta vẫn tỉnh bơ mà sống . Nhưng lại có những miền quê người
ta rất sợ mang tiếng “bị ế” . Tới một tuổi nào đó mà chưa có chồng, họ
cảm thấy như “xấu hổ” . Vì vậy mà họ khổ, do tới tuổi rồi, không có ai
vừa ý nhưng bị buộc phải chọn . Do chọn lựa không ưng ý, về sống với
nhau khổ sở mà phải chịu.

Hiểu đạo Phật rồi, ta hãy sống như miền quê không sợ ế, “tỉnh queo”
khi tuổi đã lớn mà vẫn chưa tìm được người thích hợp . Không có chồng
thì ở vậy … nuôi heo , hay ở vậy đi tu . Nhất là đệ tử Phật, không cần
thiết phải lấy chồng. Vì vậy đừng sốt ruột hối ba mẹ mình , cứ bình
thản mà chọn người thích hợp.

Một yếu tố cực kỳ quan trọng trong hôn nhân nữa là tín ngưỡng. Hai vợ
chồng khác đạo, rất khó sống với nhau.

Trước hết, phải hiểu rõ Đạo là gì? Đạo là cách để sống trong cuộc đời.
Đạo không phải là cái gì ở ngoài cuộc đời. Chúng ta không tìm Đạo trên
mây cao, trên đỉnh núi xa, trong rừng vắng. Chúng ta phải sống giữa
cuộc đời, sống cho đúng, cho tốt. Đó là Đạo.

Gặp một người nghèo khổ, ta cảm thấy thương. Lòng thương đó là ta đang
ứng dụng đạo trong cuộc sống.

Khi ba mẹ rầy la, ta chịu đựng không giận. Cái chịu đựng không giận đó
là đạo lý sống trong cuộc đời.

Khi có một người đến hẹn hò, rủ đi chơi tối, mình biết xin phép ba mẹ.
Cái biết kiềm chế, không dễ lạc lòng, giữ cứng được lòng mình, chính
là Đạo trong cuộc sống.

Mỗi tôn giáo có bề cạn, bề sâu khác nhau. Đây là một điều cần cân nhắc kỹ.

Trở lại, một người chồng tốt phải biết thương vợ . Có thương thì mới
theo đuổi, mới cưới nhưng quan trọng là tình thương đó lâu hay mau.

Buổi đầu thương nhớ, nói đủ điều, đến nỗi ngồi nói chuyện, cô gái làm
rơi chiếc khăn tay, anh chàng lật đật cúi nhặt, phủi bụi, mang đi giặt
xà bông thơm,… làm cô gái cảm động mà ưng thuận . Cưới nhau về rồi, bà
vợ té “cái ạch” trước mắt, ông chồng dòm cái rồi đi luôn, không thèm
đỡ. .

Do vậy bổn phận của người chồng là phải thương vợ, mà phải thương lâu
dài, thương sâu sắc . Cái khó của đàn ông cũng là ở chỗ đó. Họ thường
khô khan hời hợt, trong khi phụ nữ lại sống tình cảm, dễ mủi lòng, hay
khóc. Vì thế mà đàn ông cần bổ sung ở điểm này.

Thương lâu? Họ phải nhìn lại lòng mình: trước khi cưới phải thương,
sau khi cưới phải giữ tình thương, sống với nhau 5 năm, 10 năm,… vẫn
phải giữ tình thương đó, dù lúc này tình thương chỉ còn vun đắp bằng
lý trí, bằng cái nghĩa. Lúc đó thương bằng suy nghĩ, không còn thương
bằng cảm tính nữa. “Lúc đầu gặp em tinh tú quay cuồng – Lòng đang giá
băng bỗng ngập tràn muôn tia nắng”, thương bằng cảm tính là thế đó.

Khi lấy nhau rồi cảm tính từ từ hết, người đàn ông phải biết thương
bằng suy nghĩ, phải nghĩ thế này : Đây là người đã trao cho mình cả
cuộc đời, đã bỏ cha bỏ mẹ đi theo mình, đã sinh cho mình những đứa con
để nối tiếp dòng họ của mình, đã cực khổ với mình, đã chia sẻ với mình
khi mình còn khó khăn lận đận .... Người chồng phải biết suy nghĩ như
thế, vì lúc đó cảm tính đã hết, tình yêu đã hết rồi. Đây là bổn phận
của người chồng. Khi tuổi đời càng lớn càng phải biết suy nghĩ về
những điều đó để thương vợ.

Còn thương sâu sắc? Phải biết để ý từng chi tiết nhỏ nhỏ để làm vợ
mình vui. Nhìn nét mặt người vợ thấy có gì không vui phải biết tìm
nguyên nhân xem vì bệnh hay có điều gì làm vợ mình buồn. “Anh có lỡ
nói điều gì làm cho em buồn chăng?” hay “Hôm nay em có mệt gì chăng?”…
chứ không phải lúc rớt khăn thì lượm, sau thấy vợ té cái ạch, chỉ dòm
dòm rồi đi thẳng.

Rồi những khi vợ nấu cơm bưng lên, dù hôm ấy vợ nấu ăn không ngon,
nhưng người chồng phải hiểu công lao cực khổ của người vợ, vất vả vì
mình. Vợ hỏi: “Hôm nay anh ăn cơm ngon không?” thì cũng trả lời: “Nấu
ngon hơn bà nội anh nấu hồi đó?” Hỏi: “Bà nội anh nấu ăn thế nào?”
“Hồi đó mỗi lần bà nội nấu cơm, anh toàn trốn ra ngoài ăn phở. Giờ em
nấu ăn ngon hơn một chút”…. (chồng như vậy biết kiếm tìm ở đâu nhỉ? )

Ngoài ra, cách cư xử với nhau trong cuộc sống cũng cực kỳ phức tạp.
Rồi bổn phận với họ hàng cha mẹ hai bên… Lỡ làm dâu mà nhà chồng không
thương, mẹ chồng, em chồng thay nhau nói xấu,… Bao nhiêu điều phải học
trước khi bước vào cuộc sống hôn nhân.

Rồi những khi khổ cực, thái độ mình phải sống như thế nào đối với vợ
mình, chồng mình. Người ta hay nói: “Giàu đổi bạn, sang đổi vợ”. Có
những lúc khổ cực quá chịu không nổi, thấy có người khác mình liền đi
theo, hoặc có khi vừa giàu thì mình bỏ người kia,… Đó là không “đồng
cam cộng khổ”.

Đây là vấn đề đạo đức, khi cực khổ mình phải biết an ủi, dắt dìu nhau
vượt qua, và cùng nhau làm phước. Không có gì quý bằng lúc nghèo mà
làm phước. Giàu mà làm phước thì thường, phước không lớn. Nghèo mà
biết làm phước, phước mới nhiều. Vừa làm phước, vừa vượt qua khó khăn,
tình nghĩa vợ chồng thêm đẹp.

Rồi những lúc sang giàu, phải đối xử với nhau, với họ hàng thế nào,
làm những việc công đức gì, cũng cần phải học.

Một vấn đề tế nhị khó nói mà không ai dám nói là đạo đức về tình dục.
Cuộc sống vợ chồng trong đó buộc phải có quan hệ tình dục. Cha mẹ
không nói, con cái không biết. Sách vở thì nói tùm lum, bậy bạ, tào
lao. Trong quan hệ vợ chồng có cái gọi là ứng xử đạo đức của tình dục.
Đây là vấn đề cực kỳ tế nhị, phải được trang bị kỹ trước khi bước vào
hôn nhân.

Vấn đề lớn nữa là nuôi dạy con cái. Cha mẹ thương con, nhưng phải biết
dùng lý trí. Không được thương con rồi nuông chiều. Đa phần chúng ta
thương con rồi nuông chiều con. Người cha có thể cứng rắn dạy con,
nhưng người mẹ khi nghe con khóc thì lại không chịu được. Người ta
nói: “Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà” là vậy. Do đó mình phải biết
thương con, và dạy con cho đúng. (Sẽ trình bày riêng ở một bài khác).

Một vấn đề thường gặp trong đời sống hôn nhân là lòng chung thủy.
Chúng ta thường phải đối diện với vấn đề lớn là sự thiếu chung thủy
của người hôn phối làm cho hạnh phúc, hôn nhân tan vỡ. Phụ nữ thường
chung thủy hơn đàn ông, vì đàn ông dễ lạc lòng, sa ngã.

Lý do nào người ta không chung thủy lâu dài với nhau?

Thứ nhất, lòng thương yêu không đủ sâu đậm. Thương hời hời hợt hợt,
một thời gian thì cưới. Sau đó gặp một người khác, thấy thương hơn,
yêu hơn. Thế là lòng thương yêu với người cũ hết. Bị thay đổi. Đó là
thực tế. Do vậy ngay từ buổi đầu phải chọn lựa người cho kỹ để đặt
tình thương yêu sâu đậm.

Lý do thứ hai là một trong hai người bị đánh mất nhân cách dần dần,
nên đánh mất lòng kính trọng của người kia.

Một bà vợ suốt ngày đi “tám” chuyện hàng xóm, có bao nhiêu tiền thì
đem đi đánh đề, đánh bài tứ sắc, thì dù ngày xưa người chồng thương
yêu lắm, nhưng nói mãi mà không được, thì ông chồng sẽ không còn
thương yêu nữa. Mà khi không còn thương nữa, thì có thể ông sẽ đi
thương người khác.

Hay người chồng bỗng trở nên nhậu nhẹt, chơi bời, đánh mất tư cách thì
người vợ sẽ không còn thương yêu nữa. Có khi người vợ đi tìm người
thương khác. Chung thủy mất dần.

Lý do nữa để mất lòng chung thủy là một trong hai người mắc bệnh đa
tình, dễ lạc lòng. Mình có chồng rồi, mà gặp người khác đẹp trai, khéo
ăn nói, thế là bị lạc lòng, thương người đó. Đây cũng là một cái
nghiệp trong tâm. Nếu lỡ mắc phải bệnh này thì nên lạy Phật sám hối
cho nhiều để hết nghiệp đa tình.

Một nguyên nhân nữa là một trong hai người có duyên tình ái với nhiều
người trong kiếp xưa, bây giờ lần lượt gặp lại. Ví như người chồng
ngày xưa làm vua, làm quan gì đó, mà thời xưa thì “năm thê bảy thiếp”,
nên kiếp này gặp lại những người vợ cũ. Gặp lại người cũ thì cũng
thương nhau, không nỡ bỏ. Đây là nguyên nhân của sự mất chung thủy mà
rất khó trách, vì ngày xưa, ông thương người đó thật lòng, và luật lệ,
tập quán ngày xưa cho phép. Và do đối xử tốt với nhau, thương nhau
thật lòng nên gặp lại. Gặp nhau rồi, trong lòng ông tự nhiên xuất hiện
tình thương trở lại, của duyên xưa, chứ không do sa ngã, truỵ lạc. Đây
là trường hợp rất khó xử, và hôn nhân dễ dàng đổ vỡ.

Để tránh những điều đó, hai vợ chồng phải thường xuyên cùng nhau lạy
Phật sám hối để cầu nguyện giữ được lòng chung thủy. Chung thủy với
một người cũng là một bước gần đến chỗ vượt qua ái dục. Nếu mình còn
lạc lòng nhiều thì gom hết lại để chung thủy với một người, rồi từ
người đó mà dập tắt luôn ái dục, trải lòng thương yêu tất cả chúng
sinh.

Từ bây giờ, ta hãy tránh những tiểu thuyết xây dựng nhân vật đa tình,
nhất là chuyện điệp viên. Điệp viên 007, đi đến đâu là bồ đến đó.
Những bộ phim, những câu chuyện truỵ lạc sẽ giết lần mòn đạo đức, tâm
hồn mình, khiến con người không còn chung thủy nữa. Do đó ta phải biết
phê phán những thứ văn hóa làm tấm gương xấu về sự lăng nhăng, không
chung thủy.

Một điều cũng thường gặp trong hôn nhân là những tình cảm mới phát
sinh. Người vợ đi làm gặp đồng nghiệp, xuất hiện tình cảm. Hay người
chồng đi làm trên đường gặp một người mến mình, thế là một tình cảm
mới phát sinh. Do đó phải biết dập tắt ngay từ đầu, ngay từ mầm mống.
Biết lạy Phật thì mới vượt qua được những tình cảm như vậy. Điều này
trong cuộc đời ta hay bị.

Một điều nữa là vợ chồng sống với nhau phải biết bày tỏ tình cảm với
nhau. Đừng nên hời hợt. Đừng nghĩ rằng sống với nhau lâu rồi, hơi đâu
mà màu mè. Đừng nghĩ vậy. Phải biết “màu mè” với nhau. Chồng mua ít
hoa tặng vợ. Vợ lâu lâu tặng chồng một món quà nhỏ. Chăm sóc, để ý,
hỏi han nhau để vun đắp thêm tình thương yêu dành cho nhau, để giữ
lòng chung thủy.

Tuy nhiên cũng có trường hợp là định mệnh quy định hôn nhân sẽ tan vỡ.
Là số phận an bài, hay nghiệp xưa phải trả. Đến một lúc nào đó hôn
nhân đổ vỡ không tránh được. Đó là duyên số.

Cũng có khi là sóng gió trong hôn nhân mà phải tập độ lượng để vượt
qua. Một lúc nào đó bỗng nhiên bạn đời của mình bị lạc lòng với người
khác, cũng đừng vì vậy mà đánh vỡ hôn nhân. Có khi mình chịu đựng một
chút, xây dựng lại, thì qua lúc sóng gió là hết, gia đình đầm ấm trở
lại.

Có một nhà tư tưởng Châu Âu đã nói: “Yêu nhau không phải là nhìn nhau,
mà là cùng nhìn về một hướng”. Thông thường ban đầu khi mới yêu nhau,
người ta chỉ muốn dành hết cuộc sống này cho nhau: “Anh hứa đưa em về
nơi chân trời tím – Mơ chúng ta in bóng trên lưng trời xa – Xin không
thiếu trăng vàng trên tóc em…” Bao nhiêu điều thơ mộng người ta dệt
nên, như trong cuộc sống này chỉ còn có hai người. Nhưng thực tế cuộc
sống không phải vậy. Đó là một điều đau khổ, vì tình thương yêu ích kỷ
chắc chắn sẽ đưa tới đau khổ. Vì vậy khi đến với nhau thì do duyên số,
thương yêu tha thiết, nhưng phải biết “cùng nhìn về một hướng”, nghĩa
là biết đem lý tưởng xây dựng điều tốt đẹp cho đời, làm lợi cho chúng
sinh, tạo nên công đức lớn trong cuộc đời, hạnh phúc sẽ ngày càng lớn.
Còn thứ tình yêu ích kỷ, chỉ biết “nhìn nhau”, một ngày nào đó sẽ quay
lại mà “cào cấu” nhau. “Thương nhau lắm, cắn nhau đau” là vậy.

Hiện nay, tình yêu đang được đề cao quá mức. Những quyển tiểu thuyết,
những bộ phim, những bản nhạc ướt đẫm tình yêu. Đó là một sự yếu kém
trong giáo dục. Tình yêu không phải là tất cả. Có những thứ tình cảm
cao đẹp khác tốt hơn: yêu quê hương đất nước, yêu cha mẹ, yêu cây cỏ,
yêu thiên nhiên, yêu con người...

Tình yêu là tạm bợ, mong manh như khói, như sương. Tình yêu không bền
vững, dù lúc đầu nó dữ dội như gió bão “không có anh em chết cả một
đời”, nhưng không phải, xa rồi thấy tỉnh bơ, còn nhẹ cả bụng. Nhưng
lúc đầu mình tưởng là như vậy. Lấy nhau rồi thì chỉ còn bổn phận, còn
cái nghĩa. Vì vậy ban đầu khi tình yêu mới chớm, ta phải biết xây dựng
một tình thương, một cái nghĩa tiếp theo sau, chứ thật sự tình yêu chỉ
sau một thời gian ngắn ngủi là nhạt nhòa, là mất, không còn. Chỉ có
cái nghĩa, cái lý trí là lâu dài. Lấy nhau lúc còn khổ cực, cái nghĩa
lớn. Thương nhau, đỡ đần nhau, cái nghĩa nặng. Còn lấy nhau trong giàu
sang, cái nghĩa ít. Hời hợt, không lo gì được cho nhau, cái nghĩa cạn.
Cho nên tình yêu là tạm bợ, cái nghĩa mới là lâu dài, còn lòng từ bi
mới là vĩnh cửu.